Viminacium

Bivši rimsi grad, Viminacium, najveće gradsko naselje u gornoj Meziji, nastaje na desnoj obali Mlave, u blizini njenog usća u dunav kod današnjeg Kostolca. Zob izvanrednim komunikacijama, pre svega Dunavu i njemu usmerenim tokovima Morave, Mlave i Peka, Viminacium je imao prvostepenu stratešku važnost za rimsku imperiju.

Vojni logor Viminacium

Nastanak Viminacijuma usledio je nakon dugih ratova, koji su tokom I v. p.n.e. vodđeni sa zatečenim domorodnim stanovništvom. Dolazkom legije VII Claudia iz Dalmacije 60-tih, započinje izgradnja zidanog logora. Viminacium brzo izrastava u grad što je i ozvaničeno proglašenjem municipijuma, pod Harijanom 117. g. Na natpisima se pominje kao MUNICIPIVM AELIVM VIMINACIVM.
Promena upravnom statusu Viminacijuma nastaje pod Gordijanom III, kada dobija največi stepen koji je mogao dostići jedan provinciski grad. Postao je kolonija, a njegovi stanovnici postali punopravni rimski građani. Po dobijanju statusa kolonije, zemljišni posedi Viminaciuma, verovatno su se proširili na ceo Stig. Najveća privilegija kolonije bilo je pravo kovanja novca. U III veku, kada u celom Carstvu kulminira velika kriza, Viminacium doživljava svoj najveći uspon.
Veliki upadi Gota i drugih varvarskih plemena sa severoistoka u IV veku, doprinose opštoj nesigurnosti u ovom delu podunavlja. Međutim, tek će hunski naleti 441. g. ostaviti za sobom pustoš. Viminacium je razoren, a stanovništvo delom porobljeno, a delom raseljeno. Do obnove utvrđenja dolazi u vreme Justinijana (527-567. g.) koji je ponovo uspostavio provincijske granice. Viminacium prestaje da postoji tokom VII veka pod upadima Slovena.

Posle dužeg vrema i tek pre dve godine počela su ponovo istraživanja na antičkom lokalitetu Viminaciuma. Arheolozi su došli do izvanrendim otkrića. Najpre su otkrivena dva akvadukta, odlično očuvana, kojima je u Viminacijum stizala pijaća voda; zatim severna kapija (Porta Praetoria) i gradsko kupatilo sa ostacima fresaka i mozaika. Prava senzacija, međutim, je otkriće carske nekropole i sarkofaga za koji se pretpostavlja da je poslednje konačište rimskog imperatora Hostilijana.
Nažalost razaranje antičkog grada nije ništa novo. Viminacijum je razaran u potrazi za predmetima od plemenitih metala, uglavnom zlatnog nakita, ali i drugih retkosti kao što su bronzani novčiči - sesterci - sa likovima raznih rimskih imperatora iz prvih vekova nove ere, Gordijana III, Filipa I, Trebonija...
Na zapadu početna cena jednog novciča ukradenog sa lokaliteta antičkog Viminacijuma i prokrijumčarenog preko granice, kreče se oko 50 dolara. Prema saznanjima arheologa, prošle godine je jedna skulptura prodata za desetak hiljada evra - sto je uistinu tek deo stvarne vrednosti takvih predmeta.

Literatura: Viminacium, glavni grad rimske provincije gornje mezije
                  Dragan Spasić - Djurić, National Museum Požarevac, 2002